Bron: WETENSCHAPPELIJK
Wist je dat je met je ADHD iets kan wat de meeste mensen niet kunnen?
“Je man heeft ADHD. Dat betekent dat jij als zijn vrouw gevraagd bent om jullie leven zo in te richten dat hij beter kan functioneren. Dat kan hij namelijk niet zelf. Hij heeft je nodig.” Ik weet nog dat ik de bloedjonge therapeute aankeek en dacht: “Is ze van het potje gerukt? Hoe kan ze nog meer hooi op mijn vork stapelen?” Ze zag waarschijnlijk dat ik niet blij was en zette haar kaken op elkaar. Dan herhaalde ze het nog een keer, alleen langzamer. Ik keek naar mijn man. Hij had zijn handen op zijn schoot en keek naar de punten van zijn schoenen. Toen hij mijn blik op zich voelde, keek hij me aan. De schakel in mij ging om. Alle weerstand viel weg. “Ok,” zei ik, “hoe gaan we dat doen?”.
Er is een grote kans dat je neurotypisch bent. Dat betekent dat je neurologisch op een bepaalde manier functioneert, waardoor het makkelijk is om te bepalen wat prioritair is. Je kan, als je meerdere taken hebt, bepalen welke daarvan het belangrijkste zijn en je kan die dan ook in een volgorde van belangrijkheid afronden. Ook zal je meestal in staat zijn om die taken uit te voeren waar je eigenlijk geen zin in hebt. Je doet dingen omdat je snapt dat iemand anders die belangrijk vindt (bv. je ouders, leraar, baas of partner). Gewoon omdat jij je overheen kan zetten, omdat je er niet bepaald voor gemotiveerd bent, maar omdat het nu eenmaal moet.
Het is dan best lastig om samen te werken met een collega die dat niet kan doen. Of met een partner te leven die “altijd alles vergeet”. Of een kind te hebben dat nooit vanuit zichzelf huiswerk wil maken of naar school wil gaan. Samen met heel veel andere neurotypische mensen kan je dan heel snel een oordeel vellen over die “luie” mensen met hun “warhoofden” en je veronderstelt dan ook graag een negatieve intentie achter hun gedrag. Je kan niet begrijpen hoe het kan dat iemand na een herhaaldelijke herinnering nog steeds iets niet af heeft.
Is het dan een wonder dat mensen met ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder of ook een vorm van neurodiversiteit) meestal een slecht zelfbeeld hebben en vaak last hebben van depressieve gevoelens en faalangst? Daar kan je “het systeem” de schuld van geven of “de maatschappij” waarin we leven, waarbij dingen op een bepaalde manier en vaak binnen een bepaalde termijn af moeten zijn. Toch zijn dat niet de hoofdschuldigen die neurodiverse mensen kopzorgen geven. De schuldigen zijn helaas de neurotypische mensen met alle hun (voor)oordelen en verwachtingen. Mensen die hun meetlat op anderen toepassen en die neurologisch op een geheel andere manier functioneren dan de meesten dat doen. Vaak weten ze onvoldoende van ADHD af.
Iemand met een ADHD-zenuwstelsel is niet in staat om het idee van belangrijkheid of beloningen te gebruiken om een taak te beginnen en succesvol af te ronden. Het onvermogen om belangrijkheid en beloningen te gebruiken om gemotiveerd te raken heeft een levenslange invloed op het leven van mensen met ADHD:
- Mensen met ADHD passen niet in het standaard schoolsysteem. Dat is gebouwd op herhalen wat een ander belangrijk en relevant vindt.
- Mensen met ADHD gedijen niet in een standaard baan waarbij je betaald wordt om te werken aan wat iemand anders (namelijk je baas) belangrijk vindt.
- Mensen met ADHD zijn ongeorganiseerd, want zowat elk organisatiesysteem dat er is, is gebouwd op twee dingen – prioriteiten stellen en tijdsbeheer – waar mensen met ADHD niet goed in zijn.
- Mensen met ADHD hebben het moeilijk om te kiezen tussen alternatieven omdat die allemaal even weinig belang hebben. Voor hen zien alle alternatieven er hetzelfde uit.
In therapie voor mensen met ADHD wordt geprobeerd om het neurologische speelveld met medicijnen gelijk te maken, zodat de ADHD’er de aandachtsspanne, impulsbeheersing en het vermogen om rustig te zijn heeft. ADHD-medicatie is echter vaak niet voldoende. Iemand kan de juiste medicijnen in de juiste dosis nemen, maar er zal niets veranderen als de persoon taken nog steeds met neurotypische strategieën benadert.
Het ADHD-zenuwstelsel reguleert aandacht en emoties op een unieke en speciale manier die zich sterk onderscheidt van het zenuwstelsel van mensen die niet neurodivers zijn. Die regulering heeft ook vele positieve kanten. We spreken dus niet over een beschadigd of defect zenuwstelsel. Het woord “stoornis” is hier dan ook volledig ongepast. Het ADHD-zenuwstelsel werkt perfect met zijn eigen setje regels.
Wist je dat mensen met ADHD aan de ene kant vaak problemen op school ervaren, maar aan de andere kant mensen zijn met een hoger IQ dan gemiddeld? Ze gebruiken dat hogere IQ ook op andere manieren dan neurotypische mensen. Ze zijn in staat om problemen aan te pakken waar anderen moeite mee hebben, doordat ze oplossingen bedenken die niemand anders heeft gezien. Ik heb inmiddels mogen leren dat mensen met ADHD met een soort superkracht geboren zijn en daar wil ik graag mijn licht op schijnen!
Als neurotypische mensen een aandachtsscala van 0-10 hebben, zou je kunnen zeggen dat iemand met ADHD een van 0-5 en een van 12-20 heeft! Ze falen in het gebied van 5-10, maar vanaf 12 gaan ze helemaal los! Dat niveau zullen normale mensen nooit bereiken.
Mensen met ADHD hebben geen tekort aan aandacht. Het is echter zo dat ze aan alles te veel aandacht besteden. Ze hebben vier of vijf dingen tegelijk aan hun hoofd, waardoor ze inconsistente aandacht geven. Voeg daar het onvermogen om te kunnen kiezen welke uitdaging prioriteit verdient bij et voilà! Zo ontstaat een probleem.
Van geen focus tot superfocus
Iedereen met ADHD weet dat ze meerdere keer per dag “in the zone” kunnen komen. Dan zijn ze hyper-gefocust op wat hun aandacht heeft! Wanneer ze in de zone zijn, hebben ze geen beperkingen en geen uitvoerende functietekorten die ze misschien hadden voordat ze in de zone kwamen. Vaak functioneren ze dan zelfs op opmerkelijk niveau! Mensen met ADHD weten dat ze slim en intelligent zijn, maar ze kunnen er nooit zeker van zijn of hun capaciteiten tevoorschijn zullen komen wanneer ze die nodig hebben. Het feit dat symptomen en beperkingen gedurende de dag komen en gaan, is het kenmerk van ADHD. Dat is best frustrerend.
Mensen met ADHD komen voornamelijk in de zone door geïnteresseerd te zijn in, of geïntrigeerd te zijn door wat ze aan het doen zijn. Je kan dan ook zeggen dat ze een op interesse gebaseerd zenuwstelsel hebben. Dat gedrag kan dus als onbetrouwbaar of zelfzuchtig overkomen. Het ADHD-zenuwstelsel wil enkel die dingen doen die het leuk vindt. Dat is de reden waarom uitstelgedrag een bijna universele beperking is bij mensen met ADHD. Ze willen hun werk afkrijgen, maar ze kunnen er niet aan beginnen tot de taak interessant, uitdagend of dringend wordt. De meeste mensen met een ADHD-zenuwstelsel kunnen zich enkel met een taak bezighouden als die dringend is. ADHD’ers komen ook in de zone als ze worden uitgedaagd of in een competitieve omgeving worden gegooid. Soms trekt een nieuwe of interessante taak hun aandacht. Nieuwigheid is echter van korte duur en alles wordt na een tijdje oud.
Als je ADHD hebt, is een positieve benadering van je uitdaging het beste dat je voor jezelf kan doen. In plaats van je te concentreren op waar je tekortschiet, moet je nagaan hoe je in de zone komt. Begin met op te schrijven hoe je in de zone komen. Gebruik daarvoor een kladschriftje of je smartphone. Na een tijdje heb je verschillende technieken verzameld waarvan je weet dat ze voor je werken.
Vraag je af:
- Hoe komt het dat ik nu in de zone ben?
- Onder welke omstandigheden slaag ik?
- Wanneer heb ik successen in mijn huidige leven?
- Ben ik in de zone omdat ik geïntrigeerd ben? Zo ja, welke taak of situatie intrigeert me?
- Is het omdat ik me uitgedaagd voel? Zo ja, wat in de situatie brengt mijn competitiegevoel naar boven?
- Als ouder kan je samen met je kind bovenstaande vragen stellen. Stel vragen aan je kind als je ziet dat hij of zij helemaal in een spel of bezigheid verdiept is. Op die manier kan je kind zijn of haar zenuwstelsel beter leren kennen en dus ook zijn of haar sterke punten beter zien. Je zal je kind in een beter licht zien en het zo beter kunnen ondersteunen.
Je kan iemand met ADHD niet in een neurotypische mens veranderen. ADHD’ers zullen NOOIT zoals de rest van de wereld functioneren. Hoe eerder je daarmee vrede neemt, hoe beter.
Ik zou gek zijn als ik hier nu zou stellen dat we mensen met ADHD kunnen helen door ze aan etherische olie te laten ruiken. Dat is echt niet waar! Ik kan etherische oliën echter wel nuttig inzetten om iemand met ADHD te begeleiden.
Hoe kunnen etherische oliën mensen met ADHD ondersteunen?
Aroma’s gaan een snelle en sterke verbinding aan met je zenuwstelsel en je emoties. Door aan een bepaald aroma te ruiken, kan je je emoties beïnvloeden! Zo kan je ook bepaalde aroma’s verbinden aan een situatie en aan je gevoel tijdens die situatie. Ik kan je bijvoorbeeld een bedritueel voor kleine kinderen aanraden.
Zet 30 minuten voordat de bedtijd begint de diffuser in hun kamer aan – elke keer met hetzelfde aroma. Al snel maakt het zenuwstelsel de verbinding dat na waarnemen van dat aroma rust volgt. Zo kan datzelfde aroma je helpen om beter te ontspannen in de avond of tot rust te komen na een stressvolle situatie overdag.
Dat kan je natuurlijk ook in andere situaties doen en heel handig voor jezelf inzetten. Stel dat je door een bepaalde activiteit (bv. tekenen, luisteren naar muziek of wandelen) makkelijk in de zone komt, kan je tijdens die activiteit etherische oliën inzetten. Je kan wat olie je diffuser stoppen, een à twee druppels in je hand verspreiden of de olie op je huid smeren en die inhaleren. Herhaal die stappen elke keer als je de activiteit doet.
Op die manier kan je makkelijker in de zone komen en misschien zelfs een onaangename taak aangenamer maken. Het is ook een idee om vaker naar andere aroma’s te switchen en zo het gevoel van “nieuw” te prikkelen. Dat gevoel kan je motiveren.
Onrust & emotionele uitbarstingen bij ADHD
Er zijn veel ADHD-kenmerken die het moeilijk maken woede te beheersen. De sterkste zijn misschien een verminderde executieve functie en een verminderde inhibitie die tot overhaaste reacties op frustratie en ongeduld leiden. Mensen met ADHD voelen emoties ook intenser dan neurotypische mensen, waardoor ze overreageren op situaties of ervaringen waar de meeste mensen redelijk op zouden reageren. Wanneer je slechte werkgeheugenvaardigheden, typisch voor mensen met ADHD, met emotionele impulsiviteit combineert, kan het gebeuren dat iemand niet de juiste dingen zegt of de juiste acties onderneemt wanneer hij gefrustreerd of boos is. Voeg daar nog een slecht zelfbeeld en onvoldoende slaap bij en je kan goed begrijpen waarom mensen met ADHD het moeilijker hebben om hun emoties te reguleren of langer in een bepaalde emotie “blijven hangen”.
Dopamine is een chemische stof in je hersenen die een rol speelt om je cognitie, geheugen, motivatie, stemming, aandacht en leerfuncties te reguleren. Dopamineniveaus kunnen iemands stemming, aandacht, motivatie en lichaamsbeweging beïnvloeden. Dopamine regelt ook het beloningssysteem van je hersenen, waarbij de niveaus ervan in je hersenen toenemen als iemand iets aangenaams ervaart. Mensen met ADHD kunnen een hogere concentratie aan dopaminetransporters in hun hersenen hebben. Die transporters verwijderen dopamine uit de hersencellen. Als er meer transporters in een hersengebied zijn, doen ze dat te snel, waardoor dopamine minder tijd heeft om zijn werking uit te oefenen. Daardoor kunnen dopaminespiegels kelderen. Symptomen van lage dopaminespiegels zijn verlies van plezier in dingen die je ooit plezierig vond, gebrek aan motivatie en apathie en moeilijkheden om beslissingen te nemen en slaap te regelen.
Door het gebrek aan dopamine zijn mensen met ADHD gevoeliger om zoete en zoute snacks te eten. Er ontstaat daardoor immers een gevoel van bevrediging ontstaat. Je zou kunnen stellen dat mensen met ADHD chemisch geprogrammeerd zijn om naar “meer” te zoeken. Koolhydraten eten wekt bijvoorbeeld een stoot van dopamine in de hersenen op. De drang naar het gevoel van “verzadiging” kan tot eetbuien leiden. Mensen met ADHD zijn dus gevoeliger voor overgewicht.
Drie tips om overgewicht bij mensen met ADHD te voorkomen:
- Eet meerdere minimaaltijden gedurende de dag (grazen) om een bron van voortdurende stimulatie te bieden. Die bron van stimulatie kan gevoelens van rusteloosheid bij mensen met ADHD verminderen.
- Voorkom impulsief eten door een “eetomgeving” in te richten die gezond eten bevordert. Dat betekent dat je je huis ontdoet van chips, chocola en andere snacks die eetbuien bevorderen, terwijl je een voorraad aan voedzame maaltijden en snacks inslaat die weinig voorbereiding vergen. Halfvolle mozzarellastokjes, hardgekookte eieren, yoghurt, proteïnerepen, gedroogd fruit, noten, zaden, appels en sinaasappels zijn allemaal prima keuzes.
- Met regelmatige lichaamsbeweging kunnen ADHD-volwassenen de basisniveaus van dopamine en noradrenaline verhogen door de groei van nieuwe receptoren in bepaalde hersengebieden aan te sporen. Zo wordt hun aandacht gereguleerd en wordt de verleiding om dopamine via voedsel op te krikken verminderd.
De belangrijkste micronutriënten voor mensen met ADHD
Voedingssupplementen kunnen een game changer zijn. Meer voedingsstoffen binnenkrijgen, is voor iedereen belangrijk (neurotypisch of niet). Er zijn veel verschillende studies te vinden en bijna overal lees je de conclusie dat tegenstrijdig bewijs over de werkzaamheid van suppletie te zien is. Die conclusie is echter precies wat ik zou verwachten. Waarom? Omdat geen twee lichamen hetzelfde zijn!
Twee mensen met ADHD-symptomen kunnen verschillende voedingstekorten hebben. Ze kunnen ook anders reageren op suppletie door verschillen in hun genetica en hun spijsvertering. Ze kunnen een andere vorm van hetzelfde supplement gekregen hebben. Ze zullen zelfs verschillend reageren op supplementen, afhankelijk van de hoeveelheid stress die ze ondervonden toen ze ze innamen.
Dat gegeven maakt het moeilijk om ADHD met voedingsstoffen te behandelen als je een algemeen protocol zoekt dat bij iedereen past. Als er geen tijd of expertise voor een geïndividualiseerde aanpak is, adviseren artsen voedingsstoffen meestal niet als een hulpmiddel voor je behandeling. Toch wil dat niet per se zeggen dat die stoffen niet ingezet kunnen worden.
Mensen met ADHD kunnen net als neurotypische mensen baat hebben bij natuurlijke voedingsstoffen die hun emotionele balans ondersteunen. Misschien is het voor mensen met ADHD zelfs nog belangrijker om voor een natuurlijke ondersteuning te kiezen omdat tekorten bovenop een neurologische (dys)functie voor nog meer prikkelbaarheid kunnen zorgen.
Er zijn veel verschillende micronutriënten die in studies zijn onderzocht. Vitamine B12 en foliumzuur zijn nodig om noradrenaline, serotonine en dopamine aan te maken. Noradrenaline en serotonine zijn neurotransmitters in de hersenen die mentale gedragspatronen en stemmingen beïnvloeden.
Ook ijzer, vitamine B3 en vitamine B6 kunnen helpen om je dopaminespiegel te verhogen. De voedingssupplementen omega 3-vetzuren, inositol, en N-acetylcysteïne hebben allemaal verbeteringen aangetoond bij symptomen van emotionele ontregeling.
Probiotica, Ginkgo Biloba, kurkumin, oregano-olie, magnesium en vitamine D hebben allemaal een positief effect op de dopaminestofwisseling. Ook ginseng kan het dopaminegehalte bij mensen verhogen, vooral bij mensen met ADHD. Daarvoor is echter meer onderzoek vereist.
Moet je nu al die stoffen los kopen? Nee, er bestaat een veel handigere oplossing! dōTERRA’s Lifelong Vitality-pakket is een uitgebreid dagelijks voedingssupplement dat je lichaam een extra boost geeft voor een levenslange gezondheid.
De samenstelling van elk van de drie delen van het Lifelong Vitality-pakket spelen in op specifieke aspecten van je voedingsbehoeften.
MicroPlex VMz is een uitgebalanceerde formule van 22 essentiële vitaminen en mineralen. Die formule is dus een soort multivitamine die precies het juiste evenwicht biedt zonder over te doseren. Die heeft ook een goed uitgebalanceerde combinatie van mineralen zoals zink, ijzer en selenium.
De xEOmega omvat onder andere omega 3-vetzuren. Dat zijn meervoudig onverzadigde vetzuren die essentieel zijn voor de celopbouw in je lichaam.
Alpha CRS+ is dōTERRA’s gepatenteerde samenstelling van cellulair ondersteunende botanische stoffen. Die mix is eenvoudig gezegd een krachtpatser van adaptogenen, antioxidanten en plantaardige polyfenolen die je lichaam bescherming bieden en je belangrijkste celsystemen ondersteunen.
Mijn tip is om het LLV-pakket met dōTERRA’s TerraZyme te combineren; dat zijn enzymen die je helpen om meer uit je voeding en je supplementen te halen. Het is vandaar ook een slim idee om bij elke maaltijd een capsule Terrazyme te nemen en zo nog meer voedingsstoffen uit je eten te halen.
Een tekort aan voedingsstoffen is een onzichtbare stressfactor op je lijf en je zenuwstelsel. Als je dat tekort kan elimineren, ben je al een hele stap verder om een rustigere zelf te verkrijgen en meer in balans met jezelf te zijn.
Ook de samenstelling van je microbioom kan vele processen in je lichaam beïnvloeden en heeft invloed op je stemming en je vermogen om met stress te kunnen omgaan. PB Assist+ is een gepatenteerde formule met prebiotische vezels en zes strengen probiotische micro-organismen in een unieke dubbellaagse, plantaardige capsule.
Je kan stevige vooruitgang boeken door de belangrijkste pijlers van je lichaamsfunctie te onderzoeken en voedingsstoffen toe te voegen. Verwijder irriterende voedingsmiddelen en verbeter je darmgezondheid. Voedingsstoffen kunnen absoluut helpen bij ADHD!
